Sagar berdeen garaia
Benahaviseko (Malaga) Plankton Press argitaletxeak “Los años de las verdes manzanas” (Sagar berdeen urteak) epigrafearen pean Cecilia García de Guilartek 1968ko martxoaren 1etik urriaren 24ra La Voz de España egunkari frankistan argitaratu zuen kazetaritza-artikuluen bilduma berrargitaratu du. Bilduma hori, hamasei artikulu, gehienak 2001ean Saturraran Argitaletxean plazaratu zen, Un barco cargado de… izenburuko lanean. Testu haietan, kazetariak 1934an iritsi zenetik Gerra Zibilera arte Madril errepublikarrean bizi izandakoak ekartzen zituen gogora. “Garai berdeak” ziren, hemeretzi urterekin Guilartek kazetari lanbidean ikasten ari zenean.
Hedabide frankistan kolaboratzea idazle errepublikazalearentzat ez zen erabaki erraza izan behar. Cecilia García de Guilarte 1964an Mexikotik Tolosara itzulita, oroitzapen horiei ekitea gogorra izan beharko zuen, bestetik. Gai haiek, gainera, zentsurak zuzenean eragindakoak ziren. Idazleak politikari batzuk kritikatu eta salatu zitzakeen arazorik gabe, baina ez beste aldekoak, kasualitatez, artikulu horiek argitara ematen zituzten komunikabidearen jabeak, alegia. Esan al daiteke gerraosteko Gipuzkoan mikroklima irekiago bazegoela? Kasualitate hutsa izan zen? Zentsorearen despistea? Gaur egungo ikuspegitik begiratuta, ez da erraza ulertzea mugimendu frankistaren barruko komunikabide batek nola ahalbidetu zuen lan haiek argitaratzea. Egia da buruzagi errepublikar nabarmenei kritika batzuk egiten zizkiela, bai, baina Errepublikaren aldeko sentimendu handiak erakusten ziren ere bai.
Hala eta guztiz ere, autozentsurako benetako ikasgaia da testu horiek garbi erakusten dutena; izan ere, asko izan ziren lan haiek argitaratzeagatik protesta egin zuten erregimenaren ahotsak. Erbestetik itzuli ondoren bere idazle lanbideari eta biografiari uko egiten ez zion pertsona baten ausardia ezin zuten barkatu.
Liburuki honetan orain arte argitaratu gabeko testu bat jaso da: “Los libros y sus epílogos”. Artikulu hori ez zen La Voz egunkari faxistan agertu. Horretan, Cecilia García de Guliartek Mexikoko editorearekin Álvaro de Albornozen hitzaurrearekin izan zituen arazoak aztertu zituen. Hasieran Nació en España liburuan Benjamín Jarnés-ek egin behar zuen hitzaurrea, baina azkenean ezin izan zuen.
Lan honek, oso edizio zaindua eta Beatriz Lostalék sortutako portada bikainarekin, “Los años de las verdes manzanas” sailaren artikuluez gain, Manuel Aznar Soler irakaslearen epilogo interesgarria biltzen du; horren barruan idazle tolosarraren bibliografia bikaina jaso du halaber.
Jose Ramon Zabala
Liburuaren datuak:
Cecilia García de Guilarte: Los años de las verdes manzanas. Benahavís, Málaga: Plankton Press, 2025. ISBN: 9788419362056. 146 pp. Edición de Claudia Pérez Herrero.
