1936ko erbesteratuen heterodoxiak. Memoria historikoaren ifrentzua

1936ko erbesteratuen heterodoxiak.

Oroimen historikoaren ifrentzua.

Nazioarteko XIV. Batzarra, 2015

Tolosa – Donostia, 2015eko abenduaren 10etik 15era

Aurkezpena:

Hamaika Bide Elkarteak eta Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko GEXEL taldeak -Deustuko Unibertsitatea, Mondragon Unibertsitatea eta Euskal Herriko Unibertsitatearen laguntzarekin- Nazioarteko XIV. Batzarra antolatu dute, oraingoan “1936ko erbestearen heterodoxiak” gaiari buruz, Memoria Historikoa deritzonaren baitan ahaztuak edo baztertuak izan diren aldeak jorratzeko asmoz.

Nazioarteko Batzar honen xedea erbesteen inguruan hausnarketa bat egitea da, oraingo honetan erbeste heterodoxoetan sakonduz. “Heterodoxiak” terminoarekin izendatu dira 1936ko erbestealdiko kanon ofizialetik urrun edo kanpo dauden erbeste kulturalak, ohiko arauak betetzen ez dituztelako edo salbuespenak direlako, ezohikoak direlako.  Bide hau egitea beharrezkoa bezain erakargarria da, gure erbestealdiko pertsonaia berriak ezagutzeko eta gako berriak proposatzeko.  Filosofia honi jarraituko zaio, beraz, ahal den neurrian memoria historikoaren alderdi konplexuak eta berriak aurkitzeko helburuarekin. Batzar honetan aztertuko diren kasuak salbuespenak, gutxienenak edo kanonetik kanpo daudenak izango direnez, bilkura zientifiko honi “memoria historikoaren ifrentzua” izenburua jarri zaio.

Erbestea eta Oroimen Historikoa gaien inguruan bilkura zientifiko ugari eta interesgarri egin dira azken urteotan, baina inoiz ez dira aztertu, ez behintzat gai nagusi moduan, erlijiozko erbestea, erbeste marjinalak, desilusioaren erbestea edo antzeko gai konplexu bezain erakargarriak.  Horregatik, batzar honekin hasi nahi da ezohikoak diren bizipen horiek aztertzen,  eta ziur gaude aipatutako gaiak aztertzeko ikuspegi berriak irekiko direla, ahaztutako edo baztertutako alderdiak berreskuratuko direla, ahaztutako edo gaizki aztertutako pertsonak argiratuko direla; azken finean, erbesteko kulturaren ertzak, erpinak eta hegiak hobeto marraztea lortuko dela.

 

EGITARAUA

Osteguna, 2015eko abenduak 10

CECILIA GARCÍA GILARTE IDAZLEAREN JAIOTZAREN MENDEURRENEAN

Tolosako Udaletxeko batzar aretoan

10:00: Jardunaldiaren aurkezpena
• Olatz Peon Ormazabal (Tolosako alkatea)
• Ana Maria Izaskun Ruiz García (idazlearen alaba)
• Antton Karrera (Tolosako “Cecilia G. Gilarte” Foro Errepublikanoa)
• Ana Merino (Tolosako “Cecilia G. Gilarte” Helduen Eskolako zuzendaria)
• Jose Angel Ascunce (Hamaika Bide Elkarteko presidentea)
• Manuel Aznar Soler (Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko Erbeste Literarioko Ikerketa Taldearen (GEXEL) zuzendaria)

11:00: Inaugurazio hitzaldia (aurkezlea: Ana Maria Izaskun Ruiz García)
• Blanca Gimeno Escudero (Macalester College, AEB), “Cecilia G. Gilarteren diskurtso literarioa”.

11:30: Atsedenaldia eta kafea

12:00: (aurkezlea: Jose Ramon Zabala)
• Arantzazu Ametzaga Iribarren (idazlea), “Cecilia G. Gilarte eta Juana Inés de la Cruz. Euskal seneko bi emakume”.
• Josu Chueka (Euskal Herriko Unibertsitatea-EHU), “Erbesteko Euskal Kazetaritzari buruzko hainbat gogoeta”.
• Pilar Domínguez Prats (Las Palmas Kanaria Handiko Unibertsitatea), “Gerrari eta erbesteari buruzko ahozko kontakizuna: Cecilia G. Gilarte”.

13:15: Azken argitalpenen aurkezpena
• Manuel Aznar Soler (GEXEL-CEFID-Bartzelonako Unibertsitate Autonomoa), Los nudos del quipu, Cecilia G. Gilarteren nobela argitaragabea.
• Mónica Jato (Birminghamgo Unibertsitatea, Ingalaterra), Una crónica epistolar de la transición democrática española: la correspondencia entre Cecilia G. de Guilarte y Silvia Mistral (“Espainiako trantsizio demokratikoaren gutun bidezko kronika: Cecilia G. Gilarte eta Silvia Mistralen arteko eskutitz trukea).
• Ana Urrutia (Euskal Herriko Unibertsitatea-EHU, ikertzailea) eta Julen Lezamiz (historialaria eta saiakeragilea), Escritos de Cecilia G. de Guilarte. Segunda República y Guerra Civil (Cecilia G. Gilarteren idatziak. Bigarren Errepublika eta Gerra Zibila).

17:00: (aurkezlea: Manuel Aznar Soler)
• Jose Angel Ascunce (Hamaika Bide Elkartea-Deustuko Unibertsitatea), “Emakumeen erbesteak Cecilia G. Gilarteren narraziogintzan”.
• Santi Eraso (kultura arloko kudeatzailea eta ikertzailea), “Emakume errepublikanoen askatasunaren aldeko borroka”.
• Mari Karmen Gil Fombellida (Hamaika Bide Elkartea), “Antonio Buero Vallejo eta Cecilia G. Gilarteren arteko keinu dramatikoak”.
• Jose Ramon Zabala (Hamaika Bide Elkartea), “Koikile Mexikoko Euzko Deyan”.

19:00: (aurkezlea: Ana María Izaskun Ruiz García)
• Garbiñe Biurrun (epailea), “Emakume langileen eskubideak Bigarren Errepublikan”.
• Iñaki Egaña (historialaria, Euskal Memoria Fundazioa), “Erbeste modernoa literaturan”.

20:00: Amaierako hitzaldia (aurkezlea: Larraitz Ariznabarreta, Hamaika Bide, Mondragon Unibertsitatea)
• Bernardo Atxaga (idazlea), “Markak, Arrastoak-Marcas, Huellas”.

 ______________________________________________________________________

Ostirala, 2015eko abenduak 11

Mateo Ricci hitzaldi aretoan (Deustuko Unibertsitatea-Donostia)

9:30: Hitzaldia (aurkezlea: José Ángel Ascunce)

• Josu Chueca (UPV-EHU): “Padre Olaso: del púlpito al micrófono, un canónigo vasco en el dial antifranquista”

10.30 horas: “Euskal erbesteratu heterodoxoak I” (aurkezlea: Larraitz Ariznabarreta)

• Juana Maria Arcelus Ulibarrena (Univerista degli Studi di Napoli) 

“Arcelus, Astiz y Urroz: expulsión del PNV en 1934 y exilio en Venezuela”

• Larraitz Ariznabarreta (Mondragon Unibertsitatea)

“Vida y rebeldías de Celedonio Otaño”

• María Bueno (Universidad de Granada)

“Cincelando el tiempo exílico: la experiencia de Antonio de Lezama”

• Iker González-Allende (University of Nebraska-Lincoln)

“Estados Unidos como patria de redención: el exilio nacionalista vasco en

Yanqui hirsutus, de Manuel de la Sota”

• Juan Manuel Díaz de Guereñu (Deustuko Unibertsitatea)

“Los cimientos esenciales del ser” en el diario mexicano (1940-1947) de Juan

Larrea”

 

12:30: “Euskal erbesteratu heterodoxoak II” (aurkezlea: Iker González-Allende)

•  José Ángel Ascunce (Deustuko Unibertsitatea)

“Mateo Múgica. El primer grito de rebeldía desde el desencanto vencedor”

• José Luis Orella y Unzue (UPV-EHU)

“José Martín Aguirre Ceceaga: un jesuita vasco desterrado en el primer franquismo”

• Mari Karmen Gil Fombellida (Hamaika Bide Elkartea)

“Exilio vasco en México. Rafael López Miarnau: director de escena”

• Ana González (Universidad de La Coruña)

“La prensa del exilio vasco en México. Una fuerte voz en la diáspora”

• Jose Ramon Zabala (Hamaika Bide Elkartea)

“Euskaltzaleak. Argentinan euskaraz idazten”

 

16:30: “Euskal erbesteratu heterodoxoak III” (aurkezlea: María Bueno) 

• Verónica Azkue (Saint Louis University-Madrid Campus)

“La creación literaria de Aurora Arnaiz”

• Mar Trallero (GEXEL-Universitat Autónoma de Barcelona)

“María Dolores Arana: una intelectual vasca al servicio de las letras mexicanas”

• Alessia Cassani (Universitá de Udine)

“Luces y sombras de una exiliada vasca: María de Maeztu”

 ______________________________________________________________________ 

Astelehena, 2015eko abenduak 14

Carlos Santamaría aretoa (Euskal Herriko Unibertsitatea)

9:30: Hitzaldia (aurkezlea: Larraitz Ariznabarreta)

• Javier Sádaba (Universidad Complutense)

“Ética y Exilio”

 

10:30: “Erbesteko heterodoxiaren ikuspuntu desberdinak” (aurkezlea: Laura Mariateresa Durante)

•  Antonio Plaza (Blas de Otero BHI. Madrid) 

“El PCE y la guerrilla antifranquista: la posición de los intelectuales en apoyo

del movimiento guerrillero”

• Yolanda Guasch Marí (Universidad de Granada)

“Presencias femeninas. Exiliadas españolas en museos mexicanos

• Elena Díaz Silva (Universität zu Köln)

“La heterodoxia de Emilio Prados y Luis Cernuda a través del análisis de su

correspondencia”

• Juan Francisco Colomina Sánchez

“Cartas al gobernador”

• María Teresa González de Garay (Universidad de La Rioja)

“Heterodoxias y humor en la poesía de Gerardo Deniz”

 

12:30: “Erbesteratu heterodoxoak I” (aurkezlea: Iñaki Adúriz )

• Lidia Bocanegra Barbecho (Universitat de Lleida)

“Yo digo que no. Luis Álvarez: un poeta escribiendo desde al lado”

•  Eduardo Mateo Gambarte (Iruñeko Plaza de la Cruz BHI)

“Pedro F. Miret en el territorio de la intemperie”

• Vicky Sueiro (Universidad de Cienfuegos-Cuba)

“Pedro Salinas. La nostalgia hecha pasión”

• Manuel Aznar Soler  (GEXEL-CEFID-Universitat Autònoma de Barcelona)

“José Manuel Castañón: un vencedor-vencido y auto-exiliado”

 

16:30: “Eugenio Imaz eta pentsamendu heterodoxoa” (aurkezlea: Manuel Aznar Soler)

• Ricardo Tejada (Université de Le Mans)

“Modernidad y temporalidad en Luis Abad Carretero, republicano y masón”

• Carl Antonius Lemke (Istituto Storico Germanico di Roma, DHI/Deustuko Unibertsitatea, Bilbo)

“Exilio como paradoja: Eugenio Imaz Echeverria (1900-1951) y la herencia

del romanticismo político alemán”

• Ramón Mandado (Universidad Complutense-Madrid)

“Eugenio Imaz: la traducción como heterodoxia”

•  Mariana Imaz: (Universidad Autónoma de México-UNAM)

“El historicismo de Eugenio Imaz”

• Iñaki Adúriz (Berritzegune, Eusko Jaurlaritza)

“La faceta delirante de algunos exiliados”

 ______________________________________________________________________

 2015eko abenduak 15

 Carlos Santamaría aretoa (Euskal Herriko Unibertsitatea)

 9:30: Hitzaldia (aurkezlea: Ricardo Tejada)

• José María Naharro-Calderón (University of Maryland)

“Refugiados, alambradas y exilios: entre memorias y retornos”

 

10:30: “Emakume errepublikar heterodoxoak I” (aurkezlea: Carolina Erdocia)

•  Juan Aguilera Sastre (Inventor Cosme García BHI, Logroño)

“El exilio singular de María Lejárraga: literatura, feminismo y política”

• Inmaculada Real (UNED-Madrid)

“Mujeres del exilio: trayectorias eclipsadas y tardíamente recuperadas en el

marco institucional”

• Alba Martínez Martínez (Universidad de Granada)

“Estrategias de supervivencia en el exilio: voces y cartas de mujeres en el

destierro francés y mexicano”.

• Mercedes Acillona (Deustuko Unibertsitatea)

“Zenobia Camprubí: un exilio a su país”

 

12:30: “Emakume errepublikar heterodoxoak II” (aurkezlea: Pilar Zabala) 

• Laura Mariateresa Durante (Università degli Studi di Napoli)

“Notas sobre la pedagogía en Mercedes Pinto”

•  Carolina Erdocia (Hamaika Bide Elkartea)

“Maruja Mallo, modernidad, exilio y franquismo: el cuerpo femenino como

territorio de batalla”

• Amelia Meléndez (Universidad Nebrija-Madrid)

“Exilio profesional de Maruja Mallo: de viñetista a ilustradora total”

  

19:30: Itxiera hitzaldia

 Gipuzkoako Foru Aldundiko Jargi Aretoan

 Aurkezlea: Josu Chueca (UPV-EHU)

 Xabier Irujo (University of Reno, AEB) eta Arantzazu Amezaga Iribarren (Idazlea): “Diálogo ondulado: exilio y heterodoxias”